Proszę Pani, proszę Pana, zaszła u nas znowu zmiana

Chciałabym się pochwalić naszą połową sezonu teatralnego od stycznia do czerwca 2025 roku. Oficjalnie powróciły Wyspy Bergamuty do naszego repertuaru dla najmłodszych. A powróciły po przejściach dramatycznych.

Cofnijmy się na moment w czasie: Jest grudzień 2019 r. Trwają przygotowania do premiery. Mało czasu - jak zwykle, brak pieniędzy - jak zwykle, trudności obsadowe - jak zwykle, ale udaje się na tydzień przed premierą dopiąć próby z zespołem, przygotować dekoracje i kostiumy, sprawdzić sprzęt i dźwięk. Wygląda, że wszystko jest już prawie dobrze. Ale…

Przecież w teatrze bez dramatu nie może się obyć. I dramat już cicho puka do naszych drzwi. Najpierw traci głos pierwsza z aktorek, potem druga, a przecież gramy wierszowisko muzyczne, rozśpiewane. Piosenki są piękne, ale trudne wokalnie, wymagające prób. Niełatwo o zastępstwo w krótkim czasie. Jakub Polaczyk, kompozytor muzyki do wybranych wierszy Jana Brzechwy, ma w tytule “contemporary composer “, podchodzi do swoich zadań z pasją i powagą, do tego jest uczniem Krzysztofa Pendereckiego. Nic nie popuści w przygotowaniach do spektaklu. Wszystko musi być perfekt. Perfecto. Och i dramat!!!

Na szczęście w zespole jest Zuza Ducka – utalentowana aktorka, a co najważniejsze muzycznie dobrze przygotowana, zawodowa śpiewaczka. Bierze na siebie prawie wszystkie piosenki, ale przecież nie udźwignie całego spektaklu. Rozpuszczamy więc wici. Do zespołu dołączają przyjaciele PTI, rozkładamy po kawałku na wszystkich nowoprzybyłych pozostały materiał przedstawienia. Mamy tylko jeden dzień na “zszycie” spektaklu. Wieczorna próba - wieczorna, bo przecież wszyscy w ciągu dnia gdzieś pracują zarabiając na życie – kończy się grubo po północy.

Nerwy, obawy. Kortyzol szaleje w moim krwiobiegu. Na zewnątrz łagodny uśmiech. Głos spokojny, stonowany. A w środku gejzer wyjący i miotający lawę słów nie do powtórzenia...

Odpalamy premierę. Burza braw, wszystko poszło, jak trzeba. Opadają emocje. Słyszymy wiele miłych słów. Ktoś mówi, że talent widać i przydaje się przy nagłych zastępstwach, reszta to warsztat. Jest świetnie, ale… To jest marzec 2020 r. Za chwilę dowiadujemy się o epidemii stulecia.

Już wiemy, skąd te głosy utracone niespodziewanie “overnight”. Wiemy również, że nasz nowy spektakl – po tym jednym, jedynym przedstawieniu – idzie do lamusa. Na jak długo? Nie wiadomo. Oby tylko na chwilę. Z nerwów i przeżyć teraz ja z kolei tracę głos, na całe dwa tygodnie.

Przerwa się przeciąga na tygodnie ciszy w przestrzeni publicznej. Na miesiące. Na dwa lata pustki teatralnej i kolejne na oswojenie się z rzeczywistością po-covidową. Powoli rozkręca się karuzela wydarzeń kulturalnych. Zaczyna się dziać w mieście coraz więcej, chociaż nieśmiało jak na Nowy Jork. W Metropolitan Opera pojawiają sią pierwsi odważni – w maskach, potem bez masek. W sumie dwa plus dwa lata w potrzasku zamachowego koła covid-owego. Nasza grupa teatralna też mocno opłaciła covidowe uderzenie. Wszyscy koledzy z oryginalnego zespołu się rozjechali. Rozjechało się wierszowisko muzyczne.

Wróćmy do wiosny 2025 r. Składanie spektaklu od nowa podjęliśmy się wspólnymi siłami w nowym składzie: Jakub Polaczyk, Krystyna Tyszkiewicz, Weronika Woźniak, Sylwia Wróblewska, Basia Malinowska, Uta Szczerba, Zbyszek Laskowski, Anna Jarmołowicz, Leszek Tyburczy, Mariola Sosnowska. Każdy z nas zajął się czymś innym w spektaklu, przy spektaklu, wokół spektaklu. Czymś równie ważnym, gdyż teatr to zbiorowość oddanych sprawie ludzi, gdzie każdy jest trybikiem w teatralnej maszynie.

I tak urodziło nam się po raz drugi wierszowisko muzyczne Wyspy Bergamuty wg wybranych wierszy Jana Brzechwy, mistrza ironicznej zabawa w rymowanie i uśmiechanie się do życia.

Na wyspach Bergamutach

Podobno jest kot w butach.

Widziano także osła,

Którego mrówka niosła.

Jest kura samograjka

Znosząca złote jajka;

Na dębach rosną jabłka

W gronostajowych czapkach…

Spektakl obejrzało już około 350 - 400 osób. Wzruszające, że dzieci przyjeżdżają razem z rodzicami.  I na każdym przedstawieniu powtarza się to samo. Dorośli spontanicznie dołączają swoje głosy do naszych. Mówią fragmenty wierszy razem z nami.  Ciarki mam, jak to pisze.

Z Basią Malinowską wymieniamy się uwagami:

Ja: –Słyszałaś, jak rodzice mówią z nami wiersze na głos?

BM: –Przecież taki był cel tego spektaklu. Oni mieli wrócić razem z nami do dzieciństwa.

I tak się dzieje, kochani. To podróż do wspólnego dzieciństwa w towarzystwie naszych dzieci.

Poprosiłam Ellę Wojczak, która oglądała przedstawienie, o kilka słów refleksji. Oto jej podsumowanie wrażeń:

"W piękne słoneczne przedpołudnie docieram do Fundacji Kościuszkowskiej na ostatnią chwilę (wiadomo, korki). Już od wejścia słyszę gwar na pierwszym piętrze. To znaczy, że dzieci dotarły. Będzie dobrze. Zaraz po wejściu światła gasną. Zaczyna się spektakl. Pomysłodawczyni, reżyserka i mózg całego przedsięwzięcia, Iza Laskowska, wpadła na genialny pomysł, aby na podłodze ułożyć karimaty, na których dzieciaki mogą siedzieć, leżeć, przekręcać się z boku na bok. To proste z pozoru rozwiązanie powoduje, że młodzi widzowie są o wiele bardziej skupieni, ale również zaangażowani w wartką akcję przedstawienia, niż gdyby musieli siedzieć na twardych krzesłach.

Na scenie cztery aktorki. Każda inna. Obdarzona wspaniałym głosem i talentem aktorskim Krystyna Tyszkiewicz śpiewa tak, że trzęsą się mury Fundacji. Bezkompromisowa i bardzo zabawna Sylwia Majewska rozbawia wszystkich do łez. Młoda i piekielnie uzdolniona Weronika Woźniak jest bardzo plastyczna, gibka i wysportowana, co powoduje, że dosłownie, w zależności od potrzeby, przekształca się a to w żurawia, to znów w żabę. Nad wszystkim czuwa wszechwiedzący narrator: Iza Laskowska. Dodatkowym atutem jest wspaniały akompaniament kompozytora muzyki do spektaklu Jakuba Polaczyka. Reasumując, dzieci świetnie się bawią, a rodzice i opiekunowie wzruszają się do łez, wspominając swoje dzieciństwo i wspólnie z wykonawcami recytują strofy mistrza Brzechwy.

Po frenetycznych oklaskach wieńczących spektakl, następuje również bardzo ważna, edukacyjna część programu. Izabela Laskowska objaśnia dzieciom trudne, nowe słowa: onomatopeja, pantomima czy kompozycja. Podkreśla granicę między sceną a widownią i co się dzieje, kiedy aktorzy tę granicę przekraczają. Wszyscy jesteśmy zachwyceni. Edukatorzy rozumieją, że uczenie przez zabawę jest najbardziej wartościową formą nauki."

3 maja 2025, Ella Wojczak

Ella jest związana z naszym Instytutem i może nieco przesadza z tymi pochwałami. Zachęcam więc do polemiki, czyli: Aby polemizować, trzeba zobaczyć! Więc przybywajcie z dziećmi, czekamy na was, drzwi otwarte. Wracamy na scenę w KF jesienią 2025 r., szczegóły i bilety wkrótce w sprzedaży.

"Wyspy Bergamuty" – Wierszowisko muzyczne w/g wierszy Jana Brzechwy z muzyką Jakuba Polaczyka.

Spektakl dla dzieci i dorosłych od lat 5-ciu do 105-ciu.  Świat zwierząt, przedmiotów i ludzi przeplata się w karuzeli dziwnych przypadków i zaskakujących sytuacji. Czy żuraw ożeni się z czapla, czy żaba powinna być sucha, czy flaki z olejem i jajka są przysmakiem kokoszki, czy kaczka dziwaczka jest dziwaczka i czy Katarzyna wyjdzie z kataru? Na takie poważne pytania spróbujemy odpowiedzieć z największa dokładnością i do tego śpiewająco.

Brzechwa uczył i bawił kiedyś, bawi i teraz. Proszę sprawdzić osobiście, czy nie jestem samochwała.

Adaptacja tekstu, reżyseria: Iza Laskowska.

Występują: Weronika Woźniak, Krystyna Tyszkiewicz, Sylwia Majewska, Iza Laskowska, Diane Tewfik.

Kompozytor/ fortepian: Jakub Polaczyk; https://www.jakub.polaczyk.com/

Współpraca muzyczna: Zuzanna Ducka.

Kostiumy: Basia Malinowska.

Kapelusze: Uta Szczerba

Scenografia, zdjęcia, dźwięk, światło: Zbyszek Laskowski, Leszek Tyburczy.

Projekt plakatu: Anka Jarmołowicz.

"Edukacja poprzez teatr" (1) kluczowy program realizowany przez Polski Instytut Teatralny od 2014 roku. Na przestrzeni 11 lat lat zrealizowaliśmy 150 działań teatralnych mających na celu wprowadzenie polskojęzycznych dzieci w świat teatru. Wspomagamy nauczanie języka polskiego w systemie podstawowym jak i również motywujemy organizacje szkolne do otwarcia się na teatr jako świetnego narzędzia uatrakcyjniającego zajęcia w szkole języka polskiego.

Tutaj zwracam się do nauczycieli pracujących w systemie sobotnich szkół języka polskiego na poziomie podstawowym: W naszych i waszych rękach leży decyzja, aby polskie dzieci w ramach zajęć z języka polskiego pojawiły się u nas na spektaklu. Współpraca Polskiego Instytutu Teatralnego ze szkołami sięga 2015 r. Z przerwą na covidową izolację dzieci z programów sobotnich szkół mogły obejrzeć spektakle: Jaś i magiczna fasola oraz Pchła Szachrajka. Początkowo dojeżdżaliśmy z “teatrem” do szkół. To były trudne warunki do pokazania magii teatru w złych akustycznie salach gimnastycznych, gdzie głos aktora ginął w pogłosie sali. Oświetlenie też nie było najlepsze. A przecież teatr to właśnie światło, dźwięk, słowo.

Szczęśliwie dla dzieci obecnie możemy grać nowy spektakl w pięknej sali Kościuszko Foundation. Mamy tu cudowne warunki akustyczne. Do tego w tle, galeria obrazów polskich malarzy.

Składamy kalendarz spektakli na jesień 2025 r. Mamy trzy weekendy zarezerwowane na przedstawienie dla szkół. Pierwsze rezerwacje już mamy w kalendarzu. Lepiej planować z wyprzedzeniem. Jestem do waszej dyspozycji, planujmy razem!

Kontakt: Iza Laskowska 646-409-4783 - Służę pomocą, informacją i pomysłami. Wycieczki szkolne są w planach każdej szkoły. A więc zapraszamy!

---

Iza Laskowska

Od 1991 roku mieszka w Stanach Zjednoczonych, gdzie od początku aktywnie angażuje się w działalność na rzecz środowiska polonijnego.

Od 2014 roku pełni funkcję Dyrektora Polskiego Instytutu Teatralnego (PTI), rozwijając jego działalność poprzez organizację wydarzeń teatralnych, warsztatów artystycznych oraz projektów edukacyjnych, promujących polską kulturę za granicą.

---

1. "Edukacja poprzez teatr" kluczowy program realizowany przez Polski Instytut Teatralny od 2014 roku. Na przestrzeni 10 lat zrealizowaliśmy 145 działań teatralnych mających na celu wprowadzenie polskojęzycznych dzieci w świat teatru. Wspomagamy nauczanie języka polskiego w systemie podstawowym jak i również motywujemy organizacje szkolne do otwarcia się na teatr jako świetnego narzędzia uatrakcyjniającego zajęcia w szkole języka polskiego. Partnerzy projektu: Konsulat Generalny RP w Nowym Jorku,The KF, Dobra Szkoła New York, Kurier Plus, Nowy Dziennik